Iedere keer blijf ik me weer verbazen over de heftigheid waarmee de zwarte pietendiscussie oplaait. Eén bericht van Albert Heijn waarin zij aangeven zwarte pieten minder prominent in winkeluitingen en het assortiment terug te laten komen tijdens de Sinterklaasperiode en de hashtag #boycotah is direct trending topic.
Aversie tegen verandering
Waar komt dat hevige verzet tegen een eventuele aanpassing van de uitingen rondom het Sinterklaasfeest toch vandaan? Het gaat in feite om een onderdeel van het geheel dat aangepast wordt, niet om het afschaffen van het hele feest. Een soortgelijk verzet tegen verandering zien we terug bij onze klanten. Wanneer organisaties interne wijzigingen doorvoeren leidt dit vaak tot grote weerstand bij werknemers. Vooral wanneer het procesmatige wijzigingen betreft, die invloed hebben op de dagelijkse werkzaamheden. Als reactie op de onwil van werknemers worden verandertrajecten keer op keer uitgesteld.
Waar komt die aversie vandaan?
Werknemers blijven hun werkzaamheden bij voorkeur uitvoeren volgens de oude, vertrouwde methode. Deze hebben zij zich over de jaren eigen gemaakt en beheersen ze inmiddels tot in de puntjes. Een verandering van de werkwijze is een bedreiging van het bekende en de investering die zij gedaan hebben.
Een verklaring uit psychologische hoek: de alom vertegenwoordigde menselijke aversie tegen verandering. Of beter gezegd de aversie tegen verliezen, oftewel loss aversion.
Loss aversion: losses hurt more than gains feel good. The value function (sketched in Figure 1) that passes through the reference point is s-shaped and asymmetrical.
Kahneman, D.; Tversky, A. (1984). “Choices, values and frames”. American Psychologist 39 (4): 341–350.
Wanneer er een verandering plaatsvindt, betekent dit dat men afscheid moet nemen van het oude familiaire. En afscheid nemen doet altijd zeer. Zoveel dat de winst die behaald kan worden met nieuwe werkwijzen dit niet goed kan maken.
Hoe om te gaan met loss aversion?
Wat vergeten wordt is dat de mens een groot adaptief vermogen heeft. Na het doorvoeren van een verandering past men zich razendsnel aan en is men vaak alweer vergeten waar men op voorhand zo tegenop zag. Het is van belang om organisatorische veranderingen niet uit te stellen, maar juist snel en pijnloos door te voeren. Als het lostrekken van een pleister. Luister naar werknemers en toon begrip voor de moeite die men heeft met verandering, maar geef ze niet de kans om hier lang bij stil te staan. Dan kan het ook niet uitgroeien tot een zwarte pietendiscussie.
